در مطلب قبلی ما در مورد آسیب نخاعی، علل و اینکه چه علائمی می‌تواند داشته باشد و اینکه چگونه می‌توان از آسیب نخاعی پیشگیری کرد؛ حرف زدیم. در این مطالب می‌خواهیم در مورد تشخیص و درمان این بیماری بیشتر حرف بزنیم. کلینیک سناباد مشهد مفتخر است درمان آسیب نخاعی در مشهد و تشخیص آن را توسط متخصصان مجرب این حیطه از جمله دکتر مجد محسنی بیرجندی ، به زائران و همشهریان گرامی ارائه می‌دهد.
تشخیص آسیب نخاعی
در اتاق اورژانس پزشک قادر است آسیب نخاعی را با مشاهده دقیق و معاینه، تست عملکرد حسی و حرکتی و با پرسیدن بعضی از سؤالات درباره‌ی تصادف رد کند.
اما اگر فرد آسیب دیده از درد گردن شکایت می‌کند، کاملاً هوشیار نیست، یا علائم واضح ضعف یا آسیب عصبی را دارد، تست‌های تشخیصی اورژانس برای او انجام می‌شود.
این تست‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- رادیوگرافی: کادر پزشکی معمولاً این تست‌ها را برای کسانی که مشکوک به آسیب نخاعی پس از تروما هستند درخواست می‌کنند. رادیوگرافی ساده اشعه ایکس قادر به نشان دادن مشکلات، تومورها، شکستگی‌ها یا تغییرات تخریبی مهره‌ها (ستون فقرات) است.
- توموگرافی کامپیوتری CT اسکن: سی تی اسکن می‌تواند نمای بهتری از نواحی غیرطبیعی رادیوگرافی به دست دهد. این اسکن با محاسبات کامپیوتری یک سری برش‌های مقطعی از بدن تهیه می‌کند که استخوان، دیسک و سایر مشکلات در آن معلوم است.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا ام‌آرآی: MRI از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر کامپیوتری استفاده می‌کند. این تست برای مشاهده نخاع و شناسایی هرنی دیسک، لخته خون و سایر توده‌هایی که ممکن است بر نخاع فشار وارد آورند، مفید است.
چند روز بعد از آسیب، زمانی که تورم‌ها کمی برطرف شد، پزشک معاینه‌ی عصبی جامع‌تری را ترتیب خواهد داد تا سطح و کامل یا ناقص بودن آسیب را مورد بررسی قرار دهد. این کار شامل معاینه قدرت عضلانی و توانایی شما برای حس لمس سطحی و سوزن زدن روی بدن است.
درمان آسیب نخاعی
متأسفانه، هیچ راهی برای برگشت‌پذیر کردن آسیب نخاعی وجود ندارد. اما محققان بدون وقفه روی درمان آسیب نخاعی، از جمله پروتز و داروهای تقویت‌کننده بازسازی سلول عصبی یا ارتقای عملکرد اعصاب باقی‌مانده در نخاع کار می‌کنند.
در همین حین، درمان آسیب نخاعی بر پیشگیری هر چه بیشتر از آسیب و توانمندسازی افراد مبتلا به منظور بازگرداندن آن‌ها به یک زندگی فعال و شکوفا تأکید دارد.
عملکردهای اورژانسی
مراقبت پزشکی فوری برای به حداقل رساندن اثرات هر گونه ترومای سر و گردن حیاتی است. بنابراین، درمان آسیب نخاعی اغلب در صحنه حادثه شروع می‌شود.
کادر اورژانس معمولاً با حداکثر لطافت و سرعت ممکن با استفاده از یک کولار گردن و یک تخت ثابت می‌کنند تا با همین شرایط بدون تحرک انتقال به بیمارستان صورت گیرد.
مراحل اولیه (حاد) درمان آسیب نخاعی
در اورژانس، پزشکان روی موارد زیر تأکید دارند:
- برقراری توانایی تنفسی
- جلوگیری از ایجاد شوک
- بی‌حرکت کردن گردن برای پیشگیری از آسیب بیشتر به نخاع
- اجتناب از عوارض احتمالی، مثل احتباس ادرار و مدفوع، اختلال تنفسی یا قلبی عروقی و تشکیل لخته خونی در وریدهای اندام‌ها
اگر شما دچار آسیب نخاعی شده‌اید، معمولاً برای درمان به واحد مراقبت‌های ویژه (ICU) فرستاده می‌شوید. در کشورهای پیشرفته‌تر حتی مراکز منطقه‌ای آسیب نخاعی وجود دارند که جراحان مغز، ارتوپدی، متخصصان نخاع، پاتولوژیست‌ها، پرستاران، درمانگران و مددکاران اجتماعی با تجربه در زمینه آسیب نخاعی در کنار همدیگر کار می‌کنند.
- دارودرمانی: متیل پردنیزولون داخل وریدی یکی از گزینه‌های درمانی آسیب حاد نخاع در گذشته بود. با این حال تحقیقاتی کنونی نشان داده که عوارض جانبی بالقوه‌ی آن، مثل لخته شدن خون و پنومونی بر منافع آن سنگینی می‌کند. به همین خاطر، متیل پردنیزولون دیگر برای درمان آسیب نخاعی استفاده نمیشود.
- بی‌تحرکی: ثابت نگه داشتن نخاع در یک راستا مهم است. بدین منظور کولار گردنی و تخت ثابت استفاده می‌شود.
- جراحی: جراحی اغلب برای برداشتن قطعات استخوان، اجسام خارجی، هرنی دیسک یا شکستگی مهره‌ای که به نظر می‌آید بر نخاع فشار وارد می‌کند، ضروری است. جراحی همچنین برای ثابت نگه داشتن نخاع به منظور پیشگیری از درد و بدشکلی در آینده مهم است.
- درمان‌های تخصصی: دانشمندان در تلاش برای پیدا کردن راه‌های جلوگیری از مرگ سلولی، کنترل التهاب و تقویت بازسازی عصبی هستند. برای مثال، ممکن است دمای بدن به مدت 24 تا 48 ساعت پایین آورده شود (هیپوترمی) تا جلوی التهاب را بگیرند. درباره‌ی امکان‌پذیر بودن این درمان‌ها با پزشک خود صحبت کنید.
مراقبت مداوم
پس از تثبیت آسیب اولیه، پزشکان توجه خود را معطوف به پیشگیری از مشکلات ثانویه‌ای مثل گرفتگی عضلانی، زخم‌های فشاری، مشکلات دفع ادرار و مدفوع، عفونت‌های تنفسی و لخته شدن خون می‌کنند.
طول مدت بستری در بیمارستان به عارضه و مشکلات پزشکی شما بستگی دارد. با حصول امکان شرکت در روند درمان، ممکن است شما را به یک مرکز بازتوانی ببرند.
بازتوانی
اعضای تیم بازتوانی کار با شما را در مراحل اولیه‌ی آن آغاز خواهند کرد. این تیم متشکل از یک فیزیوتراپیست، متخصص کاردرمانی، پرستار بازتوانی، روانشناس، مددکار، متخصص تغذیه، متخصص تفریح درمانی و یک پزشک متخصص بازتوانی یا آسیب نخاعی خواهد بود.
طی مراحل اولیه‌ی بازتوانی، درمانگران معمولاً روی حفظ و تقویت عملکرد عضلانی موجود، باز توسعه مهارت‌های حرکتی ظریف و یادگیری تکنیک‌های تطابقی برای مهارت‌های روزمره تأکید می‌کنند.
درباره‌ی اثرات آسیب نخاعی و چگونگی پیشگیری از عوارض به شما آموزش داده خواهد شد. همچنین به شما توصیه‌هایی درباره‌ی بازسازی زندگی و افزایش کیفیت زندگی و استقلال خواهند داد.
مهارت‌های جدید زیادی خواهید آموخت، و از تجهیزات و تکنولوژی‌هایی استفاده خواهید نمود که به زندگی با حداکثر کیفیت کمک می‌کنند. به از سر گیری عادات مورد علاقه، شرکت در فعالیت‌های تناسب اندام و اجتماعی و بازگشت به محل تحصیل یا کار تشویق خواهید شد.
دارودرمانی
دارو درمانی برای کنترل برخی از اثرات آسیب نخاعی لازم است. این داروها برای کنترل درد و اسپاسم عضلانی، کنترل دفع ادرار و مدفوع و عملکرد جنسی تجویز می‌شوند
فناوری‌های جدید برای درمان آسیب نخاعی
دستگاه‌های پزشکی مبتکرانه به بیماران آسیب نخاعی کمک می‌کنند تا استقلال یا تحرک بیشتری بیابند. بعضی از این دستگاه‌ها ممکن است عملکرد را بازیابی کنند:
ویلچرهای مدرن: ویلچرهای ارتقاء یافته و سبک به تحرک و راحتی بیماران کمک می‌کنند. برای برخی، یک ویلچر برقی نیاز است. بعضی از ویلچرها حتی می‌توانند از پله بالا و روی زمین ناهموار راه بروند. در برخی از ویلچرها صندلی طوری تنظیم می‌شود که به اندازه‌ی کافی فرد را بالا ببرد.
تطابقات کامپیوتری: برای کسی که عملکرد دست محدود دارد، کامپیوتر ابزار قدرتمندی است، اما کار با آن دشوار است. تطابق‌های کامپیوتری طیفی ساده تا پیچیده‌ای مثل تشخیص صدا دارند
کمکی‌های برقی برای زندگی روزمره: هر چیزی که با برق کار می‌کند، لزوما یک کلید هم خواهد داشت. دستگاه‌ها را می‌توان با سویچ، صدا و ریموت‌های کامپیوتری روشن یا خاموش کرد.
دستگاه‌های تحریک برقی: این دستگاه‌های پیچیده از تحریک الکتریکی برای تولید کنش‌ها استفاده می‌کنند. سیستم‌‌های تحریک برقی عملکردی با محرک‌های الکتریکی عضلات دست و پا را کنترل می‌کنند تا بیماران دچار آسیب نخاعی بتوانند بایستند، راه بروند به اشیاء دسترسی داشته باشند و آن‌ها را در دستانشان بگیرند.
تمرین‌دهنده رباتیک راه رفتن: این فناوری رو به رشد برای تمرین راه رفتن پس از آسیب نخاعی استفاده می‌شود.
پیش‌آگهی و ریکاوری
این امکان وجود دارد که پزشک نتواند فوراً پیش‌آگهی شما را مشخص کند. ریکاوری، در صورت وقوع، معمولاً یک هفته تا شش ماه بعد از آسیب شروع می‌شود. سریع‌ترین میزان ریکاوری اغلب در شش ماه اول دیده می‌شود، اما برخی افراد تا یکی دو سال موفقیت چشمگیری ندارند.
در صورتی که شما یا یکی از نزدیکانتان از این مشکل رنج می‌برید، می‌توانید با مراجعه به کلینیک سناباد واقع در مشهد، خیابان سناباد، بین خیابان‌های ایرج و تکتم، توسط دکتر مجد محسنی بیرجندی ، جراح و متخصص مغز و اعصاب ، تحت درمان قرار گرفته و از طریق مشاوره با ایشان بهترین روش درمانی برایتان انتخاب گردد.